| |
Date |
Event(s) |
| 1 | 1345 | |
| 2 | 1346 | - 1346—1354: Met de strijd om de opvolging van de kinderloos gestorven graaf Willem IV beginnen in Holland de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Dergelijke twisten zullen tot het einde van de 15de eeuw nog diverse malen opduiken. Ze dragen bij tot vorming van een vertegenwoordiging waarin adel en steden politieke invloed kunnen uitoefenen op de graaf (Staten).
|
| 3 | 1356 | - 1356: Hertogin Johanna van Brabant en haar echtgenoot bezweren bij hun intocht de zogenoemde Blijde Inkomste, die een belangrijke beperking inhoudt van de macht van de vorst.
|
| 4 | 1369 | - 1369: Hertog Filips van Bourgondië ("de Stoute'), jongste zoon van de Franse koning, verwerft door huwelijk het graafschap Vlaanderen: het begin van de Bourgondische expansie in de Nederlanden.
|
| 5 | 1421 | - 1421: Sint Elisabethvloed op 19 november.
|
| 6 | 1425 | - 1425: In Leuven wordt de eerste universiteit van de Lage Landen opgericht.
|
| 7 | 1428 | - 1428: "Zoen van Delft' (zoen = verdrag). Jacoba van Beieren, gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen, staat haar gebied af aan hertog Filips van Bourgondië.
|
| 8 | 1431 | - 1431: Jeanne d'Arc op de brandstapel ter dood gebracht.
|
| 9 | 1444 | - 1444: Oldambt in bezit van Groningen.
|
| 10 | 1464 | - 1464: Filips de Goede (XXX) roept vertegenwoordigers van de gewesten in de Nederlanden bijeen _ de eerste vergadering van de Staten-Generaal.
|
| 11 | 1466 | - 1466: In heel Nederland wordt in guldens gerekend.
|
| 12 | 1477 | - 1477: Hertog Karel de Stoute sneuvelt bij Nancy. Einde van de Bourgondische expansie. Zijn dochter Maria moet de Staten-Generaal het zogenoemde Groot Privilegeverlenen dat haar gezag aanzienlijk beknot. Maria is gehuwd met de zoon van de Duitse keizer, Maximiliaan van Oostenrijk. Voor de Nederlanden doemt een nieuwe episode op: de Habsburgse.
|
| 13 | 1478 | - 1478: Stichting van Pekelborg.
|
| 14 | 1499 | - 1499: Edward van Oostfriesland neemt Pekelborg in.
|
| 15 | 1500 | - 1500: George van Saksen wordt Heer van Friesland.
- 1500: Geboorte van Karel V, heer der Nederlanden
|
| 16 | 1515 | - 1515: Karel V installeert het Hof van Friesland.
- 1515: Floris van Egmond benoemd tot stadhouder van Friesland.
- 1515: Dokkum ontvangt van Karel V het privilege van een weekmarkt op donderdagen.
- 1515: Karel V op 5 januari te Brussel ingezworen als Heer der Nederlanden.
- 1515: George van Saksen verkoopt zijn rechten op Friesland aan Karel V voor 100.000 goudguldens.
|
| 17 | 1516 | - 1516: Karel V,koning van Spanje
- 1516: St. Catharinavloed
|
| 18 | 1517 | - 1517: Hindeloopen ingenomen door Pier van Donia, bijgenaamd Grote Pier. Een boer uit Kimswerd, en piraat die zich allerlei titels toebedeelde: koning van Friesland, hertog van Sneek, graaf van Sloten, vrijheer van Hindelopen en kapitein-generaal van de Zuiderzee; had een enorme haat tegen alles wat Hollands was.
|
| 19 | 1519 | - 1519: Eerste oorlog met Frankrijk.
|
| 20 | 1520 | - 1520: Grote Pier overlijdt op 28 oktober in Sneek.
|
| 21 | 1521 | - 1521: Rijksdag in Worms, waar Maarten Luther in de ban wordt gedaan.
|
| 22 | 1524 | - 1524: Friesland erkent Karel V als landheer.
|
| 23 | 1525 | - 1525: Slag bij Frankenhausen 15 May 1525 betekende het einde van de boerenopstanden o.l.v. Thomas Muenzer, waarbij 100.000 sneuvelden.
|
| 24 | 1531 | - 1531: Maria van Hongarije benoemd tot landvoogdes van de Nederlanden.
|
| 25 | 1533 | - 1533: Op Slot Dillenburg in het Duitse Nassau wordt de oudste zoon Willem geboren, die op elfjarige leeftijd het Zuid-Franse prinsdom Oranje en aanzienlijke goederen in de Nederlanden erft van zijn neef René van Châlon. De jonge Prins van Oranje groeit op aan het hof van Karel V in Brussel, om hem te vrijwaren van Duits-protestantse invloeden.
|
| 26 | 1536 | - 1536: Groningen en Drenthe onderwerpen zich aan Karel V.
|
| 27 | 1540 | - 1540: Benoeming Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren, tot gouverneur van Friesland
|
| 28 | 1548 | - 1548: De oprichting van een Bourgondische Kreits is de bekroning van Karels politiek om de Nederlanden in zijn greep te krijgen. Voor het eerst zijn zeventien Nederlandse gewesten (tien zuidelijke en zeven noordelijke, waaronder Friesland, het Groningerland, Gelre en de gebieden van de Utrechtse bisschop) in één verband verenigd. Stadhouders (plaatsvervangers van de vorst) komen aan het hoofd te staan van de gewesten.
|
| 29 | 1549 | - 1549: Jan de Ligne, graaf van Aremberg, benoemd tot gouverneur van Friesland.
|
| 30 | 1552 | |
| 31 | 1555 | - 1555: Karel V doet troonsafstand van de Nederlanden. Filips II wordt Heer der Nederlanden.
|
| 32 | 1558 | - 1558: Karel V sterft in zijn kloosterpaleis te Yuste.
|
| 33 | 1559 | - 1559: Margareta van Parma Spaans gouverneur over de Nederlanden.
|
| 34 | 1566 | - 1566: Hoge graanprijzen, met hongersnoden tot gevolg, leiden tot een geladen stemming in de gewesten. Een Verbond van (driehonderd) Edelen wendt zich tot de landvoogdes met een smeekschrift, waarin zij "moderatie' vragen: minder belasting, meer religieuze vrijheid. Een vooraanstaand adviseur van de landvoogdes, graaf Berlaymont, zou daarbij de beroemde woorden hebben gesproken: "Ce ne sont que des gueux.' ("Het zijn slechts bedelaars.') De woorden geuzen en geuzennaam vinden hier hun oorsprong.
- 1566: Op 10 augustus wordt in de West-Vlaamse plaats Steenvoorde de eerste katholieke kerk geplunderd. Deze Beeldenstorm verspreidt zich in twee maanden over de Nederlandse gewesten.
|
| 35 | 1567 | - 1567: De hertog van Alva wordt regent. De Prins van Oranje vlucht naar Duitsland.
- 1567: Hoewel de rust inmiddels is teruggekeerd, arriveert in augustus een leger van 10.000 Spaanse en Italiaanse huurlingen onder leiding van de Hertog van Alva. Een speciale rechtbank _ de Raad van Beroerten (bloedraad)velt 1.100 doodvonnissen tegen "ketters'.
|
| 36 | 1568 | - 1568: 80-jarige Oorlog. Slag bij Heiligerlee. Egmont en Hoorn in Brussel onthoofd.
- 1568: De slag bij Heiligerlee: Het was het begin van de Tachtigjarige Oorlog tussen geuzen en Spanjaarden, die in 1648 eindigde met de Vrede van Münster, waarbij Spanje de onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Nederlanden erkende.
|
| 37 | 1570 | - 1570: Allerheiligenvloed op 1 November: het zeewater stond tot voor de poorten van de stad Groningen en men ving bij Oosterhogebrug kabeljauw. In dat jaar verdronken in de provincie Groningen 9000 mensen en meer dan 70.000 'hoornbeesten' In Friesland komen 3000 mensen om.
|
| 38 | 1572 | - 1572: Beleg van Haarlem. De Watergeuzen veroveren Den Briel.
|
| 39 | 1573 | - 1573: Requesens landvoogd. Volksheldin Kenau Simonsdochter Hasselaer. Die van binnen [Haarlem] hadden ooc een cloecke vrouwe ende eerbaer weduwe, omtrent XLVI jaren out, Kennau genoemt, die dander vrouwen in allen noot aenvoerde ende met eenighe andere veel manlycke daden boven vrouwen aert bedreef op ten vijant, met spiessen, bussen ende sweert, als een man haer behelpende in vrouwelycke habijt.
|
| 40 | 1574 | - 1574: De Slag op de Mookerheide.
|
| 41 | 1576 | - 1576: Dood van Requesens. Don Juan wordt landvoogd.
|
| 42 | 1578 | - 1578: Matthias van Habsburg wordt landvoogd. Hetzelfde jaar wordt Parma landvoogd.
|
| 43 | 1579 | - 1579: Unie van Atrecht en Utrecht.
|
| 44 | 1580 | - 1580: Filips II doet Willem van Oranje in de ban.
|
| 45 | 1584 | - 1584: Willem Lodewijk wordt in oktober stadhouder van Friesland.
- 1584: Willem van Oranje wordt op 10 juli in Delft vermoord.
|
| 46 | 1585 | - 1585: Stadhouder Willem Lodewijk van Nassau sticht in Franeker een hogeschool.
|
| 47 | 1593 | - 1593: Graaf Willem Lodewijk maakt zijn vermaarde tocht vanuit Emmen over het veen naar Roswinkel om zich in Boertange te verschansen. Toen die Willen Lodewijk in 1593 naar Roswinkel trok, legde hij vermoedelijk gelijkertijd de Emmerschans aan. Later werd over die schans een nieuwe, grotere schans aangelegd.
- 1593: Drenthe gaat deel uit maken van de zeven verenigde Nederlanden, doch werd geen lid van de Staten Generaal. Het bleef als enige gewest zelfstandig onder toezicht van stadhouder Willem Lodewijk. Drost werd toen Casper van Ewsum. Wederom luidt er voor Drenthe een nieuw tijdperk in.
|
| 48 | 1596 | - 1596: De overwintering van Willem Barentsz. en Jacob van Heemskerck op Nova Zembla.
|
| 49 | 1600 | - 1600: Slag bij Nieuwpoort. De gouden eeuw.
- 1600: Winschoter Hoogebrug lag bij Pekelborg.
|
| 50 | 1602 | - 1602: Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
|
| 51 | 1603 | - 1603: In Lutjegast wordt Abel Janszoon Tasman geboren.
|
| 52 | 1607 | - 1607: Jacob van Heemskerck verslaat de Spanjaarden bij Gibraltar.
- 1607: Zeer strenge winter. Zelfs de Theems is bevroren.
|
| 53 | 1615 | - 1615: Op verzoek van Willem Lodewijk werd de Semslinie getrokken door Jans Sems. De grens tussen Groningen en Drenthe wordt een "feit".
|
| 54 | 1619 | - 1619: Op 13 mei wordt Oldenbarnevelt op het Binnenhof onthoofd.
- 1619: Batavia wordt gesticht door Jan Pieterszoon Coen.
|
| 55 | 1620 | - 1620: De Friese stadhouder Willem Lodewijk overlijdt. Ernst Casimir volgt hem op.
|
| 56 | 1621 | - 1621: Hugo de Groot ontsnapt uit Slot Loevestein in een boekenkist.
|
| 57 | 1628 | - 1628: Piet Heijn verovert bij Cuba een Spaanse Zilvervloot.
|
| 58 | 1629 | - 1629: Piet Heijn sneuvelt tegen de Duijnkerkers.
|
| 59 | 1632 | - 1632: Ernst Casimir sneuvelt bij Roermond. Hendrik Casimir I wordt de nieuwe Friese stadhouder.
|
| 60 | 1634 | - 1634: Eerste Kollumer Oproer. Ofke Haijes riep zichzelf uit tot 'capitain' van Kollum en ging "nae het huijs van Harmen Lubbes, roeper van den voors. dorpe Collum, ende daeruijt tegens wille ende danck van den selven Harmen de tromme gehaelt, de sleve geslagen, ende uijtroepingen veel volck bijeen gekregen heeft, de selve aanritsende 's Landtschaps middelen met hem gevangene (Ofke Haijes) te helpen tegenstaan.
Dat oock de gevangene ten selven tijde gesterckt met Jan Harckes, Drieus Aebes ende andere al trommelende van 't Westeijnde der voors. dorpe gegaen is nae Fop Claessens ende aldaer tegens danck van des selves huijsvrou ende dogter een van de Vaendels uijt 't gerechthuijs gehaelt heeft, ende dat hij alsdoen so als Capitain vaendrich ende trommelende met de rapaille langs de gebuijrte uijt het rechthuijs is gegaen.
Dat de gevangene ten voors.dage tegens den avond met vliegende Vaendel, ende Trommelslagh mede was gemarcheert doorden gebuijrte naar de huijsinge van den Ontfanger Jacob Rosema, ende deselve hadt helpen insmiten, opbreecken ende 't huijsraedd vernielen en plunderen. Dat de gevangene cum socius den Dienstboden van Rosema voornoembt hadden gevraeght, waer hij Rosema was, met de bij voeginge, so sij hem hadden, wouden sij hem in riemen snijden
|
| 61 | 1639 | - 1639: Admiraal Maarten Harpertszoon Tromp verslaat de Spaanse vloot bij Duins.
|
| 62 | 1640 | - 1640: Willem Frederik wordt stadhouder van Friesland.
|
| 63 | 1647 | - 1647: Overlijden Frederik Hendrik. Stadhouder Prins Willem II.
|
| 64 | 1648 | - 1648: Vrede van Munster, einde Tachtigjarige Oorlog.
|
| 65 | 1649 | - 1649: Aanleg van de Zuidwending bij Veendam.
|
| 66 | 1652 | - 1652: Jan van Riebeeck sticht de Kaapkolonie.
- 1652: Eerste Engelse oorlog.
|
| 67 | 1655 | - 1655: Aanleg van de Ommelanderwijk bij Veendam.
|
| 68 | 1656 | - 1656: Rembrandt van Rijn wordt failliet verklaard.
|
| 69 | 1664 | - 1664: Hendrik Casimir II wordt stadhouder van Friesland.
|
| 70 | 1665 | - 1665: Tweede Engelse oorlog.
- 1665—1666: Tijdens de 1e oorlog met Barend van Galen, bisschop van Munster, trekken Munsterse soldaten stropend door Emmen. (over aantallen verschillen de meningen)
|
| 71 | 1667 | - 1667: New York wordt in Breda verkwanseld aan de Britten.
|
| 72 | 1672 | - 1672: Rampjaar. Moord op de gebroeders De Witt. Het land is radeloos, reddeloos en redeloos.
- 1672: Winschoterzijl door den bisschop van Munster bezet.
|
| 73 | 1675 | - 1675: Het tabaksrooken komt in gebruik.
|
| 74 | 1676 | - 1676: De Ruyter sneuvelt bij Sicilië in de Middellandse zee.
|
| 75 | 1686 | - 1686: De Sint Maartensvloed kost in de provincie Groningen 1558 mensenlevens. Alleen al in 't Oldambt zouden 482 menschen verdronken zijn.
- 1686: St. Maartenvloed: De stad Groningen lag als een eiland midden in een grote zee en stuurde al wat ze aan schepen en mankracht had, er op uit, om te redden wat er te redden viel. 1585 mensen verdronken, en duizenden stuks vee. Dorpen als Pieterburen en Uithuizen verdwenen van de aardbodem.
|
| 76 | 1689 | - 1689: Willem III wordt koning van Engeland.
|
| 77 | 1692 | - 1692: De jenever wordt volksdrank.
|
| 78 | 1700 | - 1700: Invoering van de Gregoriaanse kalender in Friesland. Op 31-12-1700 volgde 12-01-1701.
|
| 79 | 1701 | - 1701: Lodewijk XIV bezet de Zuidelijke Nederlanden.
|
| 80 | 1702 | - 1702: Willem III van Oranje-Nassau overlijdt aan de gevolgen van een val van zijn paard op Hampton Court.
- 1702: Het Franse leger stond te popelen om nu de Nederlanden binnen te vallen. In het Brabantse niemandsland verzamelde zich maar liefst 6 verschillende nationaliteiten. Dit werd een plaag voor de inwoners van het bestuurloze Brabant, de troepen plunderden, mishandelden de inwoners.
|
| 81 | 1708 | - 1708: Strenge winter : vorst van 24 December tot in Mei.
- 1708: Op 21 jarige leeftijd werd Johan Willem Friso (1687-1711) Stadhouder en Kapitein-generaal van Groningen.
|
| 82 | 1709 | - 1709: De winter van 1709 was een zeer strenge, de prijs van levensmiddelen en graan schoot omhoog, wat hongersnood betekende voor de minder gesitueerden.
|
| 83 | 1711 | - 1711: Johan Willem Friso, erfstadhouder van Friesland, verdrinkt in het Hollands Diep.
|
| 84 | 1713 | - 1713: Via Azië en Rusland bereikt de (1e) veepest epidemie ons land.
|
| 85 | 1717 | - 1717: In de nacht van 25 op 26 december werd door een noordwesterstorm de zee het land opgezweept. De storm treft vooral het noorden van het land en het aangrenzende Oost-Friesland. In Friesland kwamen zo'n 150 mensen om en veel vee. In Groningen kwamen 2091 mensen, 11.411 koeien, 3063 paarden, 1277 varkens en 20.923 schapen om, tenminste als we de beschrijvingen mogen geloven. In Oost-Friesland verdronken 2787 mensen en zo'n 155.000 stuks vee.
|
| 86 | 1720 | - 1720: De pest heerst over Europa.
|
| 87 | 1723 | - 1723: Grens tusschen Onstwedde en Pekela geregeld.
|
| 88 | 1729 | - 1729: De Dokkumer Nieuwe Zijlen aangelegd.
- 1729: Willem IV stadhouder in de gewesten Friesland, Groningen, Drenthe en Gelderland.
|
| 89 | 1730 | - 1730: De aardappel wordt in ons land geintroduceerd, een Zuid-Amerikaans product.
|
| 90 | 1731 | - 1731: De paalworm teistert ons land, de worm vreet de palen in onze dijken op.
|
| 91 | 1735 | - 1735: Jan Klatter, schuitvaarder van Pekela op Groningen.
|
| 92 | 1740 | - 1740: Begin van 't koffiedrinken.
- 1740: Een strenge winter zorgt voor hongersnood. De winter valt al vroeg in de herfst van 1739. In de Achterhoek en Brabant wordt de bevolking geplaagd door hongerige wolven.
|
| 93 | 1745 | - 1745: De landbouw wordt geconfronteerd met de tweede veepestepidemie.
|
| 94 | 1747 | - 1747: Willem IV wordt erfstadhouder van alle gewesten.
- 1747: In Groningen en Friesland moesten de boeren passagegeld betalen bij het verweiden van hun weilanden op de grenzen. Nou hier hadden ze schoon genoeg van en ze vernielden het tolhek en staken de boel in de fik. Dit was het sein tot een massa beweging.
|
| 95 | 1748 | - 1748: In Amsterdam worden op de Dam twee plunderaars opgehangen.
- 1748: In maart brak er een oproer uit in Groningen toen de geboorte van een Prins van Oranje, de latere Prins Willem V, werd afgekondigd. Het huis van Burgermeester Geertsema werd vernield, Ommelander boeren die al enige tijd in onmin leefden met het stadsbestuur, trokken met knotsen en stokken de stad in op zoek naar Lewe van Aduard. De magistraat moest voldoen aan de eis van de burgers; Het Stadhouderschap erfelijk verklaren. Onrust was er ook in Friesland, daar moesten de controleurs der belastingpachters het ontgelden. In Harlingen kwamen de schippers in opstand, zij trokken onder begeleiding van tamboers naar Leeuwarden. De Prins veraste vriend en vijand door er 3 regimenten uit Overijssel erna toe te sturen, dit om de rust te herstellen.
|
| 96 | 1750 | - 1750: Het sterfjaar van Johann Sebastian Bach.
|
| 97 | 1751 | - 1751: Willem IV overlijdt. Willem V wordt de eerste onbenoemde stadhouder.
|
| 98 | 1756 | - 1756: De geboorte van Wolfgang Amadeus Mozart.
|
| 99 | 1758 | - 1758: Strenge winters. In het voorjaar is er veel turfvervoer naar Duitsland.
|
| 100 | 1762 | - 1762: Grens tusschen Westerlee en Pekela geregeld
|
| 101 | 1763 | - 1763: De handel ligt bijna stil en er heerst een grote werkloosheid, dit zorgt voor onrust onder de bevolking.
|
| 102 | 1776 | - 1776: De armoede onder de bevolking is groot. In Nederland worden vele armenhuizen gesticht.
|
| 103 | 1780 | - 1780: De Vierde Engelse Zeeoorlog.
|
| 104 | 1781 | - 1781: William Herschel ontdekt de planeet Uranus.
|
| 105 | 1784 | - 1784: De Staten-Generaal verbiedt het dragen van oranje.
|
| 106 | 1787 | - 1787: Propagandisten voor Oranje zoals Kaat Mossel in Rotterdam en Mooie Mie in Arnhem stookten het grauw op, met gevolg dat er overal oproer, relletjes en vernielingen ontstonden. Willem V moest optreden, maar hij durfde niet of hij kon niet. De Pruisische Koning Frederik van Pruisen had van de Gelderse Staten de vereiste toestemming gekregen om de Nederlanden binnen te trekken. Op 13 September kwamen zijn troepen begeleid door Van Hogendorp, de grens over. Alleen de nadering van dit leger zorgde voor grote onrust, Patriotten vluchtte het land uit richting Frankrijk. Wie niet tijdig zijn huis verliet, liep kans door de Pruisen naar de beruchte gevangenissen in Wesel gestuurd te worden. In Nederland waren de Patriotten verdreven en Willem V kreeg een royale compensatie.
|
| 107 | 1789 | - 1789: George Washington wordt de eerste President van de Verenigde Staten van Amerika.
- 1789: Bestorming van de Bastille en het begin van de Franse Revolutie.
|
| 108 | 1794 | - 1794: Na een veldslag bij Fleuris op 26 juni 1794 walsten de Fransen opnieuw over Belgie. In september sloeg de Fransman Pichegru met succes het beleg rond 's Hertogenbosch, op 16 0ctober capituleerde Venlo voor Jourdan, Maastricht viel na een belegering van 6 weken en op 7 november ging Nijmegen. De Patriotten vierde feest en danste rond de vrijheidsbomen en lieten hun woordvoerders de trappen der stadshuizen bestijgen.
|
| 109 | 1795 | - 1795: De periode 1795-1814 wordt gekenmerkt door grote armoede, zelfs voor de hoge stand.
- 1795: Utrecht wordt bezet door het Franse leger. Willem V vlucht naar Engeland.
|
| 110 | 1796 | - 1796: 1 Januari:
Staats-Brabant en Drenthe worden als achtste en negende provincie toegelaten tot de Staten-Generaal.
16 Januari:
Er vinden verkiezingen plaats voor een Nationale Vergadering. Dit is het hoogste staatsrechtelijke lichaam. De Vergadering is getrapt gekozen door mannen van 20 jaar en ouder met een vaste woonplaats, die de eed tegen het Stadhouderschap hadden afgelegd en niet van de bedeling leefden.
1 Maart:
Eerste vergadering van de Nationale Vergadering. Belangrijke besluiten:
1.Scheiding van Kerk en Staat.
2.Gelijkstelling Joden met de Bataafse burgers.
In maart 1796:
Voor het eerst in de geschiedenis van dit land werden er nationale verkiezingen gehouden. Nederland werd na moeizaam discussiëren over wie het kiesrecht mocht hebben, verdeeld in 126 kiesdistricten. Uit elke district kwam een afgevaardigde naar de Nationale Vergadering, die op maart 1796 voor het eerst bijeenkwam.
|
| 111 | 1797 | - 1797: Kollumer Oproer. In de Franse tijd stonden Patriotten en Prinsgezinden soms fel tegen over elkaar. Dat was ook al zo voordat de Fransen ons land introkken. In het jaar 1797 bleek, dat de Oranjeliefde nog sterk leefde onder het gewone volk. Het kwam tot een uitbarsting, die bekend staat als het Kollumer Oproer. In de gemeente Kollumerland ontstonden onregelmatigheden. Op woensdag 18 januari 1797 werden de bewoners van Kollumerzwaag opgeroepen om na te gaan wie van hen geschikt waren voor de "burgerwapening". En op zaterdag 28 januari werd de bevolking van Burum opgeroepen. Onder hen was ook ene Abele Reitzes, de zoon van de weduwe van Reitze Abels. Toen Abele uit Kollum terug kwam, riep hij "Oranje Boven". Daarop werd hij in de nacht van 2 op 3 februari gevangen genomen. Eerst werd hij vastgezet in het Rechthuis te Kollum met het doel hem later over te brengen naar het blokhuis te Leeuwarden. De arrestatie van Abele was de druppel die de emmer deed overlopen. Uit het westen van de gemeente kwamen velen naar Kollum om Abele te bevrijden. Onderweg naar Kollum werden al enige huizen in brand gestoken. De mannen waren bewapend met zeisen, snoeimessen, sikkels, en alles wat maar kon dienen om de tegenstanders schrik aan te jagen. De kamer van de secretaris werd bezet. De secretaris werd gedwongen een verklaring te tekenen dat niemand deze daad met enig leed zou moeten betalen. Ook werd Abele Reitzes onder dwang vrij gelaten. Ondertussen werd echter het gezag in Leeuwarden gewaarschuwd. Er werd versterking gestuurd en een aantal oproerkraaiers werd gevangen gezet in de kerk, waaronder Jan Binnes van Oudwoude. De volgende dag kwamen aanhangers van deze Jan Binnes weer in grote getale naar Kollum. Aangevuld met mensen uit de Dongeradelen en Burum werden de troepen van de patriotten uit Kollum verdreven. Een detachement ruiters met friese paarden en twee veldstukken werd naar Kollum en omgeving gestuurd en de rust keerde weer. De volgende dagen werden in geheel noord en noordoost-friesland rebellen gevangen genomen. Er werden zware straffen opgelegd aan 168 gevangen genomen Prinsgezinden. Jan Binnes en (later) Salomon Levy werden ter dood gebracht, terwijl anderen hoge boetes kregen opgelegd.
|
| 112 | 1798 | - 1798: Twee staatsgrepen in één jaar.
|
| 113 | 1799 | - 1799: Op 31 december wordt de VOC formeel ontbonden.
- 1799: De Engelsen en Russen doen op 22-07-1799 een inval in Noord-Holland. De Bataafse vloot blijft afzijdig, want de oranje gezinde matrozen weigeren te vechten tegen de Oranjevlag.
|
| 114 | 1803 | - 1803: Oorlog tussen Frankrijk en Engeland. De Engelsen veroveren de Nederlandse koloniën.
|
| 115 | 1805 | - 1805: Rutger Jan Schimmelpenninck raadpensionaris.
|
| 116 | 1806 | - 1806: Het 3 Guldenmuntstuk wordt vervangen door de rijksdaalder.
- 1806: Willem V overlijdt in Brunswijk. Lodewijk Napoleon koning van Holland.
- 1806: Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon Bonaparte I, werd Koning van Holland in 1806, nadat de Bataafse Republiek afgeschaft was.
|
| 117 | 1807 | - 1807: De ontploffing van het kruitschip in Leiden.
|
| 118 | 1808 | - 1808: Oude Pekela heeft 3371 inwoners, Nieuwe Pekela heeft 3299 inwoners.
|
| 119 | 1810 | - 1810: Het Koninkrijk Holland wordt bij Frankrijk ingelijfd.
|
| 120 | 1811 | - 1811: De Engelsen veroveren Java als laatste kolonie van Holland.
- 1811: Invoering van de burgerlijke stand en kadaster.
|
| 121 | 1812 | - 1812: Tocht naar Rusland.
|
| 122 | 1813 | - 1813: 16-19 oktober: Napoleon wordt verslagen in de Volkerenslag bij Leipzig.
30 november: Prins Willem Frederik landt bij Scheveningen.
2 december: Prins Willem Frederik (1772 - 1843) aanvaardt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de soevereiniteit als constitutioneel vorst (Koning Willem I).
|
| 123 | 1814 | - 1814: Op 23 mei geven de Fransen hun laatste steunpunt, Delfzijl, op.
|
| 124 | 1815 | - 1815: Willem I, koning der Nederlanden.
- 1815: Slag bij Waterloo.
|
| 125 | 1816 | - 1816: Engeland geeft de koloniën terug aan Nederland.
|
| 126 | 1817 | - 1817: Hongerwinter door mislukte oogst.
|
| 127 | 1823 | - 1823: In de nacht van 25 op 26 september 1823 werd Odoorn door een grote brand getroffen. Onder andere de pastorie werd verwoest.
Vermoedelijk zijn bij deze brand de doop- en trouwboeken verloren gegaan, want van Odoorn is geen register over.
Toch is er in ieder geval een doopboek over de jaren 1734-1811 geweest. Dit blijkt uit het volgende. In 1811 werden de maires van de Drentse gemeenten verplicht de geboorte- of doopprotocollen van de verschillende godsdienstige gezindheden over te nemen. in de naar aanleiding daarvan opgemaakte lijst van 2 mei 1812, die een opgave van overgedragen registers bevatte, staat dat de maire van Odoorn een doopboek over de jaren 1734-1811 heeft overgenomen.
Uit de krant
Odoorn, den 26 September: Ook onze gemeente heeft,
hoezeer in mindere mate als Zuidlaren, Dalen en Beilen, de ramp getroffen, welke in een kort bestek van jaren zoo vele Drentsche dorpen en gehuchten heeft geteisterd.
In de afgeloopen nacht omstreeks half twaalf uren ontdekte men brand in een onzer boeren huizen, en in minder dan één uur tijds waren drie boeren
woningen en de pastorij door de vlammen verteerd. De heer predikant en deszelfs dienstmeid zijn met levensgevaar het, bij hunne ontwaking reeds
brandende, huis ontkomen.
Uit de pastorij is bijna niets geborgen, terwijl acht runderen en één varken een prooi der vlammen zijn geworden. Het is niet bekend waardoor deze brand ontstaan is.
|
| 128 | 1825 | - 1825: De Java oorlog. Nederland begint een offensief tegen de Javaanse Vorsten.
|
| 129 | 1826 | - 1826: Malaria maakt onder de 193.333 tellende Friesche bevolking méér dan 4.000 dodelijke slachtoffers.
|
| 130 | 1827 | - 1827: Veenhuizen wordt bevolkt door 1811 wezen en 680 bedelaars
|
| 131 | 1829 | - 1829: Verboden in de kerken te begraven.
|
| 132 | 1830 | - 1830: Onrust in België, gevoed door liberale en katholieke politici, leidt tot afscheiding van de Nederlanden.
|
| 133 | 1831 | - 1831: De Europese staten erkennen een onafhankelijk Belgisch koninkrijk, met vorsten uit het Huis van Saksen-Coburg.
|
| 134 | 1832 | - 1832: Cholera-epidemie in het zuiden van Drenthe
|
| 135 | 1835 | - 1835: Eerste spoorlijn Haarlem - Amsterdam.
|
| 136 | 1838 | - 1838: Glasfabriek gesticht te Nieuw-Buinen onder directie van J.C.A.Thöne
|
| 137 | 1839 | - 1839: Nederland erkent de onafhankelijkheid van België.
- 1839: Fotografie wordt uitgevonden.
|
| 138 | 1840 | - 1840: Willem I doet afstand van de regering. Willem II wordt koning der Nederlanden.
|
| 139 | 1841 | - 1841: Clemens en August Brenninkmeijer openen hun eerste winkel op de Oosterdijk in Sneek.
|
| 140 | 1842 | - 1842: Scholten richt een aardappelmeelfabriek op in Foxhol
|
| 141 | 1844 | - 1844: Zeer strenge winter en de 2 jaren daarop mislukken de aardappeloogsten. De bevolking lijdt honger.
- 1844: Oprichting van het Genootschap ter Bevordering van de Landbouw in Drenthe, later omgedoopt tot Drents Landbouw Genootschap (DLG).
|
| 142 | 1845 | - 1845: Tweede glasfabriek gesticht te Nieuw-Buinen, de latere N.V.Meursing.
|
| 143 | 1846 | - 1846: Voedselschaarste in Drenthe
- 1846: Emigratie naar Michigan (USA) uit Drenthe komt op gang. Eerste 56 Drenthen vertrekken.
|
| 144 | 1847 | - 1847: Een duur jaar, een 6 ponds roggebrood kost 67,5 cent.
- 1847: De Asser gevangenis herbergt dat jaar 343 dieven en landlopers
|
| 145 | 1848 | - 1848: Grondwetsherziening door Thorbecke.
- 1848: Aanleg van de weg Assen-Bareveld voltooid.
|
| 146 | 1849 | - 1849: Koning Willem II overlijdt aan een hartinfarct. Op 12 mei wordt koning Willem III ingehuldigd.
- 1849: De Denen blokkeren de Pruisische havens. Op de rede van Delfzijl liggen in een maand 173 vreemde schepen.
|
| 147 | 1850 | - 1850: Ridderschap in Drenthe afgeschaft.
- 1850: Drenthe telt 82 kilometer verharde weg: het grootste deel langs de Drentsche Hoofdvaart.
|
| 148 | 1851 | - 1851: Het katholieke kerkhof te Oude Pekela aangelegd.
|
| 149 | 1852 | - 1852: De postzegels worden ingevoerd.
|
| 150 | 1854 | - 1854: Lijfstraffen geschrapt uit het strafrecht. De doodstraf wordt beperkt tot ophanging boven een luik.
- 1854: Het KNMI wordt bij koninklijk besluit van Koning Willem III opgericht.
|
| 151 | 1856 | - 1856: De treinramp van 1856 was de eerste waarbij dodelijke slachtoffers vielen onder reizigers.
|
| 152 | 1858 | - 1858: De aardappel wordt algemeen geaccepteerd als voedingsmiddel.
- 1858: Drenthe telt drie stoomfabrieken en ligt daarmee ver achter bij de landelijke ontwikkeling.
|
| 153 | 1859 | - 1859: De eerste (verharde) grindweg wordt aangelegd van Klinkmolenbrug, via Noordbarge tot Emmen en via Odoorn naar Gieten. M.Middelveldt wordt nu genoemd als loper voor de posterijen van Borger naar Emmen en terug.
|
| 154 | 1860 | - 1860: Officiële afschaffing van de slavernij in Nederlandsch-Indië.
- 1860: Hiddingh koopt het hele Compascuum inclusief de kosten voor fl 89.252,--
- 1860: Hoogeveense Vaart verlengd: de eerste turf uit Bargerveen kan per schip worden afgevoerd
|
| 155 | 1863 | - 1863: De slavernij wordt in Suriname afgeschaft.
|
| 156 | 1865 | - 1865: Stoomvaartdienst Delfzijl-London.
|
| 157 | 1867 | - 1867: De graanoogsten in Drenthe mislukken. Vooral Sleen en Zweeloo worden ernstig getroffen.
|
| 158 | 1868 | - 1868: Zeven Friezen weten binnen één dag door de elf Friese steden te schaatsen.
|
| 159 | 1870 | - 1870: Pokken epidemie in Nederland. In 1871 steigt het aantal doden tot 15.787.
- 1870: In Nederland wordt de doodstraf afgeschaft.
- 1870: Vestingwerken rond Coevorden moeten worden gesloopt.
- 1870: De spoorlijn Meppel-Groningen wordt geopend.
|
| 160 | 1871 | - 1871: Jan Fabricius geboren in Assen.
|
| 161 | 1873 | - 1873: Atjeh oorlog. Op 8 april landt het Koninklijk Nederlands Indisch Leger op de kust van Sumatra.
|
| 162 | 1874 | - 1874: Kinderwet van Samuel van Houten. Arbeid door kinderen onder de 12 jaar wordt verboden.
|
| 163 | 1876 | - 1876: Mata Hari wordt op 7 augustus in Leeuwarden geboren als Margaretha Geertruida Zelle.
|
| 164 | 1879 | - 1879: Oprichting van de 1e politieke partij: de Antirevolutionaire Partij onder leiding van Abraham Kuyper.
|
| 165 | 1880 | - 1880: Geboorte van prinses Wilhelmina.
- 1880: Grote veenbranden teisteren de Zuidoost hoek van Drenthe. Vooral Nieuw Weerdinge wordt zwaar getroffen.
|
| 166 | 1881 | - 1881: Assen wordt aangewezen als garnizoensstad.
|
| 167 | 1883 | - 1883: Vissersramp op 6 maart in Paesens-Moddergat. 17 aken met 83 opvarenden vergaan.
- 1883: Van Gogh schildert in Drenthe.
|
| 168 | 1884 | - 1884: Er wordt een klinkerweg aangelegd tussen Emmen en Sleen.
- 1884: Stieltjeskanaal bevaarbaar.
- 1884: Opening spoorweg Groningen-Delfzijl.
|
| 169 | 1886 | - 1886: Landbouwcrisis. Aardappelprijs op de markt in Meppel zakt tot een kwart van de normale prijs
|
| 170 | 1887 | - 1887: In Oostzaan neemt Albert Heijn de winkel van zijn vader over.
|
| 171 | 1888 | - 1888: Staking van 1200 veenarbeiders in Nieuw Amsterdam tegen gedwongen winkelnering
|
| 172 | 1889 | - 1889: Er wordt een klinkerweg aangelegd tussen Emmen, Zuidbarge, Erica naar Nieuw Amsterdam
- 1889: Jan Fabricius wordt geldloper en krantenbezorger bij de Provinciale Drentsche en Asser Courant.
|
| 173 | 1890 | - 1890: Koning Willem III overlijdt. Koningin Emma wordt regentes.
|
| 174 | 1891 | - 1891: Gerard en Anton Philips richten een gloeilampenfabriek op.
|
| 175 | 1892 | - 1892: Verschijning van het eerste dagblad de Telegraaf.
- 1892: Industrieel Willem Albert Scholten komt te overlijden. Hij was de man die veel gedaan heeft voor de veenkoloniale ontwikkeling. Hij was sociaal erg meelevend. Het Scholtenskanaal dankt haar naam aan hem zoals Klazienaveen haar naam ontleend aan zijn vrouw Klaziena van der Sluis.
|
| 176 | 1893 | - 1893: Vissersramp op 1 december in Wierum. 22 vissers komen om.
|
| 177 | 1895 | - 1895: Koningin Wilhelmina en Koningin-regentes Emma bezoeken Drenthe
|
| 178 | 1896 | - 1896: Rond 1900 kwam de auto op het toneel. In 1896 was de Haagse fotograaf Adolphe Zimmermans de eerste die met een automobiel op de Nederlandse wegen reed.
|
| 179 | 1897 | - 1897: Coevorden aangesloten op het Overijsselse tramnet.
|
| 180 | 1898 | - 1898: Inhuldiging van koningin Wilhelmina te Amsterdam.
- 1898: De Motor Tram Omnibus van Meijer gaat rijden.
- 1898: De autoclub de France organiseerde een autorace tussen Parijs en Amsterdam. Tegen veler advies in had minister Lely hiervoor toestemming verleend. Later werd hij een belangrijke pleitbezorger van de auto.
|
| 181 | 1899 | - 1899: Jonkheer Van Holthe tot Echten koopt als eerste Drent een auto: hij toert trots met zijn Benz door Assen.
- 1899: De Transvaalse Oorlog breekt uit in Zuid-Afrika
|
| 182 | 1901 | - 1901: Koningin Wilhelmina huwt Prins Hendrik, Hertog van Mecklenburg.
|
| 183 | 1903 | - 1903: Tram Hoogeveen-Nieuw Amsterdam rijdt voor het eerst.
|
| 184 | 1905 | - 1905: Bouw van de katholieke kerk Musselkanaal
- 1905: In de venen bij Weerdinge worden enkele lijken gevonden die thans nog bewaard worden in het provinciaal museum in Assen.
- 1905: Lokaalspoorweg Assen-Stadskanaal begint diensten.
- 1905: 19 Juli: In een salonrijtuig van den Koninklijken trein arriveerden aan het station te Apeldoorn de Japansche Prins Arisugawa, Zijne Gemalin en Hun Gevolg. Z.K.H. de Prins der Nederlanden had Zich naar het station begeven en werd met het Wilhelmus begroet. Toen de Koninklijke trein het station binnenstoomde, hief het militair orchest 't Japansche volkslied aan.
|
| 185 | 1907 | - 1907: De tramlijn tussen Coevorden en Ter Apel via Nieuw Amsterdam, Erica en Klazienaveen wordt in gebruik genomen alsook een stenen voetpad tussen Emmen en Emmer Compascuum.
- 1907: Prins Hendrik bezoekt Drenthe.
|
| 186 | 1909 | - 1909: Prinses Juliana geboren.
- 1909: Opening N.O.L.S. spoorlijn Delfzijl-Zuidbroek.
|
| 187 | 1910 | - 1910: Glasfabrieken in Nieuw Buinen bieden werk aan 800 mensen.
- 1910: Bentheimer Eisenbahn rijdt tussen Coevorden en Duitsland.
- 1910: Glasfabrieken in Nieuw Buinen bieden werk aan 800 mensen.
- 1910: 29 April: Theodore Roosevelt bezoekt ons land voor een korte tijd en heeft lunch met Koningin Wilhelmina
|
| 188 | 1912 | - 1912: De ondergang van de Titanic.
- 1912: De eerste officiële Elfstedentocht wordt gewonnen door Coen de Koning.
|
| 189 | 1913 | - 1913: Gasselternijveen vierde havenstad van Nederland na Amsterdam,Rotterdam en Groningen.
|
| 190 | 1914 | - 1914: Algemene mobilisatie.
|
| 191 | 1915 | - 1915: Opening stoomtram Winschoten-Ter Apel.
|
| 192 | 1917 | - 1917: Invoering van het mannenkiesrecht.
|
| 193 | 1918 | - 1918: De Spaanse griep veroorzaakt wereldwijd meer dan 20 miljoen doden.
|
| 194 | 1919 | - 1919: Asser binnenstad krijgt riolering
- 1919: Avebe opgericht in Veendam.
|
| 195 | 1922 | - 1922: Invoering van het vrouwenkiesrecht.
- 1922: Start van de massale bosaanleg in Drenthe
|
| 196 | 1923 | - 1923: Koningin Wilhelmina viert haar 25-jarig regeringsjubileum.
|
| 197 | 1924 | - 1924: Sloop van tientallen keten en plaggenhutten in Sleen.
|
| 198 | 1925 | - 1925: Eerste TT op stratencircuit bij Assen.
|
| 199 | 1928 | - 1928: Grote veenbranden teisteren in Oost en Zuidoost Drenthe, bij de diverse plaatsen kan men een kranteartikel uit 1928 vinden over deze rampen. Druk op deze link
|
| 200 | 1929 | - 1929: De beurskrach in New York. Crisisjaren.
- 1929: Zeer strenge winter, in Februari vroor het enige nachten 18 en 20 graden.
|
| 201 | 1930 | - 1930: Crisis: de helft van de bevolking van Emmen (3300 inwoners) krijgt steun of zit in de werkverschaffing.
|
